I-ốt là vi chất quan trọng để tuyến giáp tổng hợp các hormone điều chỉnh quá trình phát triển của hệ thần kinh trung ương, phát triển hệ sinh dục và các bộ phận trong cơ thể như tim mạch, tiêu hóa, da – long – tóc – móng, duy trì năng lượng cho cơ thể hoạt động…

I-ốt tham gia tạo hormone tuyến giáp trạng T3 (tri-iodothyronin) và T4 (thyroxin) bằng các liên kết đồng hóa trị. Các hormon này đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa phát triển cơ thể, tăng quá trình chuyển hóa tới 30%, tăng sử dụng oxy và làm tăng nhịp tim.

Hoạt động của hormon tuyến giáp trạng là tối cần thiết cho phát triển bình thường của não bộ. Chúng làm tăng quá trình biệt hóa của tế bào não và tham gia vào chức năng của não bộ. Nếu thiếu I-ốt dẫn đến suy giáp do không đủ hormone giáp trạng và gây khuyết tật não, rối loạn chức năng của não.

Trên 75% lượng I-ốt tập trung ở tuyến giáp và được sử dụng cho tổng hợp hormone giáp trạng, phần còn lại phân bố ở các mô khác như thận, tuyến vú, dịch tiêu hóa hay nước bọt…

Ngoài ra, I-ốt còn có vai trò trong việc chuyển hóa beta – carotene thành vitamin A, tổng hợp protein hay hấp thụ đường trong ruột non.

Khi trẻ thiếu I-ốt

Thiếu I-ốt thường xuyên, tương tự với kẽm sẽ có những ảnh hưởng khó lường.

Thiết I- ốt sẽ dẫn tới giảm hoạt động tuyến giáp, được đặc trưng bởi rụng long, táo bón, vàng da, sợ lạnh, tăng cholesterol..Ở trẻ em, nếu được cung cấp bổ sung I-ốt kịp thời sẽ cải thiện được hoạt động trí tuệ và không có dấu hiệu của giảm hoạt động giáp.

Trẻ thời kỳ niên thiếu bị thiếu I-ốt thì sự phát triển thể chất cũng như trí não không bình thường, có thể bị thiểu năng trí tuệ, chậm lớn…

Bướu cổ và đần độn là hai biểu hiện hay gặp nhất liên quan đến thiếu i-ốt. Bướu cổ có thể xuất hiện ở bất kỳ giai đoạn nào trong cuộc đời.

Phụ nữ mang thai thiếu I-ốt, sự phát triển bào thai ảnh hưởng nghiêm trọng, đặc biệt là bộ não của đứa trẻ. Người ta đã chứng minh, thiếu I-ốt ở mẹ từ mức trung bình đến nặng có thể gây chậm phát triển não của thai nhi và sinh ra đứa trẻ chậm phát triển trí tuệ, thậm chí đần độn hoặc mang khuyết tật.

Phòng ngừa thiếu I-ốt cho trẻ

Với trẻ dưới 6 tháng tuổi bú sữa mẹ hoàn toàn thì mẹ nên ăn nhiều hải sản và dung muối I-ốt hoặc nước mắm có I-ốt để nguồn dưỡng chất quan trọng này tiết qua sữa bổ sung cho bé.

Với trẻ ăn dặm thì cần bổ sung I-ốt qua đường ăn uống hàng ngày. I-ốt có nhiều trong hải sản: cá, tôm, cua và có nhiều trong các loại rau như rong, tảo biển, rau câu, rau xanh…

Trứng và các thực phẩm từ sữa cũng là một nguồn cung cấp I-ốt khá tốt. Vì vậy các bà mẹ chú ý thêm vào thực đơn cho bé từ nguồn thức ăn giàu I-ốt này.

Sử dụng muối I-ốt thay cho muối thường trong ăn uống và chế biến thức ăn hàng ngày là đủ nhu cầu I-ốt cho cơ thể và phòng được các rối loạn do thiếu I-ốt.

Thiếu I-ốt có thể hại cho thai phụ và thai nhi

Những phụ nữ có thai có thể đặt con hoc trước nguy cơ thiểu năng trí tuệ, chết khi sinh ra hoặc bản than họ bị sảy thai, nếu tiêu thụ quá ít I-ốt. Đó là kết luận của một nghiên cứu trên 400 phụ nữ, do Viện Sức khỏe trẻ em Tayside (Anh) tiến hành.

Giáo sư Hume, trưởng nhóm nghiên cứu cho biết, I-ốt cực kỳ quan trọng đối với sự phát triển của bào thai. Nhiều cuộc nghieeun cứu khác đã chứng minh rằng trẻ thiếu I-ốt có chỉ số thông minh thấp và phát triển trí tuệ chậm hơn so với những trẻ khác.

Cá, rong biển, sữa và các sản phẩm từ sữa là nguồn cung cấp I-ốt rất tốt. Ở Việt Nam, I-ốt cũng được bổ sung vào muối, bột nêm góp phần hạn chế tình trạng thiếu I-ốt của người dân.

BS Nguyễn Thị Huyền – Đặc san Dinh dưỡng Sức khỏe & Đời sống.